پهلوی؛ ابزاری برای تحقق نقشه انگلستان در خاورمیانه/ کدام مناطق در زمان پهلویها از ایران جدا شد؟
تاریخ انتشار: ۱۴ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۲۹۳۰۴۴
به گزارش گروه دیگر رسانههای خبرگزاری فارس، با اینکه ۴۳ سال پیش حکومت پهلوی سقوط کرد اما آثار آسیبهایی که به منافع ملی وارد کرد همچنان پابرجاست. ازجمله مهمترین این آسیبها تاراج بخشی از اراضی ایران به کشورهای همسایه است. بهعنوان مثال پهلوی اول، رضاشاه برای اینکه حقابه هیرمند را دریافت کند، بخشی از دشت سیستان را به افغانستان میدهد تا حقابه هیرمند طبق معاهده سعدآباد بین ایران و افغانستان تقسیم شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
کدام مناطق در زمان پهلوی از ایران جدا شده بود و اهمیت هرکدام از آن مناطق جداشده از ایران چیست؟
معروفترین آنها بحرین است که با روشی فریبکارانه از ایران جدا کردند که اگر ملحق به خاک ایران بود، فقط بهخاطر عبور کشتیها از تنگه هرمز، منجر به کسب درآمد شده و اثر جدیای در اقتصاد ایران داشت؛ درآمدی که به راحتی نیز تحریمپذیر نبود. اما بهجز بحرین، مناطقی از دور تا دور کشورمان در دوره پهلوی جدا شده است. برخی مناطق بهصورت رسمی جدا شد، مثل دشت ناامید در مرز ایران و افغانستان که موجب مشکلات آبی ما در هیرمند شد. منطقه کوه آرارات کوچک در مرز با ترکیه که اهمیتش برای تضمین ارتباطات اقتصادی و... ایران در جنگ آذربایجان و ارمنستان بیش از پیش آشکار شد.
برخی مناطق هم با مسکوت رهاکردن آنها جدا شد. مثلا برای جزایر زرکوه و آریانا هیچ سند حقوقیای برای جدایی آنها از ایران وجود ندارد ولی امروز بخشی از اصلیترین منابع اقتصادی امارات محسوب میشود. یا روستای فیروزه در مرز ایران و ترکمنستان که در نزدیکی عشقآباد است و جدای از اهمیت توریستی، اهمیت ژئوپلیتیک دارد و شوروی به ایران بازگرداند، اما رضاشاه آن را تصرف نکرد تا در سال ۱۳۳۲ دوباره رسما به شوروی ملحق شد.
پهلوی با چه رویکرد و با چه هدفی مناطق ایران را به آن کشورها واگذار کرده بود؟ آیا اصلا پهلوی از خودش اختیاری داشت یا صرفا حکومتی بود که فقط منافع انگلیس و آمریکا را فراهم میکرد؟
اصلیترین عامل جدایی این اراضی از ایران، عدماحساس استقلال و عدمتوانایی حکومت پهلوی در برابر قدرتهای جهانی بوده است. خاندان پهلوی اولین سلسلهای بود که از بیگانه برآمده بود و قدرتش و به اصطلاح سیاسی، مشروعیتش را از خارج مرزها میگرفت. این امر موجب میشد نتواند در برابر برخی فشارها مقاومت کند. تا جاییکه بعد از سقوط روسیه تزاری، شوروی داوطلبانه برخی امتیازات استعماری را به ایران بازمیگرداند، اما آنها در آن تصرف نمیکنند. مثلا خلیج حسینقلی، که رودخانه اترک به آن میریزد باید به ایران بازمیگشت اما اندکی پس از قرارداد ۱۹۲۱ کودتای رضاخان رخ داد و حکومتهای پس از این کودتا، با وادادگی آن را تصرف نکردند.
یا جدایی بحرین، آشکارا با فشار انگلستان و ترس حکومت وقت از آنها رخ داد. برای اغلب این اقدامات هم توجیهات مضحکی ارائه میشد. مثلا میگفتند بحرین، وقت شوهردادنش شده بود.
یکی از مناطقی که به تاراج رفت، منطقه آرارات در شمالغرب ایران بود. وقتی از ایران جدا شد ترکیه با آذربایجان هممرز شد و خب خروجیاش را الان در قرهباغ میبینیم که ترکیه را به این طمع انداخته که بیاید و بخشی را در ارمنستان اشغال کند و از آنجا هم به دریای خزر و از دریای خزر هم به آسیای میانه وصل شود. با توجه به این مورد پهلوی اصلا توجهی به رویکرد و نتیجه این واگذاریها داشته است؟
آنطور که سرلشکر ارفع عضو هیات تحدید حدود و حل اختلافات نقل میکند، رضاشاه معتقد بود این اقدام به تحکیم دوستی ایران و ترکیه منجر میشود و این مساله مهمتر از برخورداری ایران از چند تپه و کوه است. اما مناطقی که پهلوی در قرارداد سعدآباد به ترکیه داد، اهمیت استراتژیک فراوانی داشته و توازن ژئوپلیتیک بین دو کشور را بهنفع ترکیه و به ضرر ایران تغییر داد. ترکیه با گرفتن این مناطق از ایران هممرز با نخجوان -که امروز استانی خودمختار در جمهوری آذربایجان است- شد و ایران عملا مرزهای خودش با غرب ارمنستان را از دست داد.
راجع به آرارات و واگذاری آن به ترکیه و عباراتی که رضاخان درمورد بیارزش بودن این منطقه به کار برد، میشود این را هم مطرح کرد که رضاشاه ترکیه را الگوی خودش میدانسته و هزینه این شیفتگی را به کشور تحمیل کرده است؟
بهنظرم موضوع بیش از یک شیفتگی فردی است. همکاری ترکیه، ایران و افغانستان در آن مقطع، خواست مستقیم انگلستان بود. ترکیه که در مرز اروپاست، آن هم بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی، برای منافع انگلستان بسیار راهبردی بود و تقویت ترکیه، که رسمالخط خود را غربی کرده و فرهنگ خود را در معرض تاراج قرار داده بود موجب تقویت نقشه انگلستان برای منطقهای میشد که خاورمیانه نامیده بودند.
بین مواردی که گفتید توسط پهلوی به کشورهای دیگر واگذار شده به منطقه چشمه چکاب اشارهای نکردید. اینکه پهلوی قسمتی از منطقه چکاب را به افغانستان واگذار میکند و ارزش چکاب آنقدری نبود که روابط دو دولت را خدشهدار کند اما با این حال به افغانستان واگذار شد. در اینباره نظرتان چیست؟
در دعوای مرزی ایران و افغانستان ارتشبد فخرالدین آلتای از طرف ترکیه و به برداشت بنده از طرف انگلستان حکم شد و نتیجه این شد که امروز برای ما باقی مانده است. البته چند جا هم بهنفع ایران حکم داده است اما درمجموع، آنچه رخ داد موجب خسارت ایران شد.
منطقه چشمه چکاب هم از املاک امیر محمدابراهیم علم، پدر اسدالله علم بود که به دستور رضاشاه به قیمت ۷۰۰۰ روپیه افغانی معادل ۱۳۰۰۰ ریال در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۱۳ به افغانستان فروخته شد. به این وسیله هم علم به دربار مقربتر شد و هم رضاشاه که فاقد دوست در منطقه بود با افغانستان وارد مرحله جدیدی شد. اگر دقت کنید اصلیترین تعاملات شخصی رضاشاه در دوره مسئولیتش تنها با ترکیه و افغانستان بوده و کشور دیگری او را تحویل نمیگرفته است.
منبع: روزنامه فرهیختگان
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: پهلوی انگلستان خاورمیانه ایران و افغانستان ایران جدا جدا شد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۲۹۳۰۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دومین قطار ترانزیتی افغانستان - ترکیه آماده حرکت است؛ عبور از ایران مشروط به همکاری راهآهن
تین نیوز
مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان گفت: دومین قطار ترانزیتی افغانستان بعد از تخصیص لکوموتیو کنسرسیوم برای خروج از کشور امکان حرکت دارد که در ادامه مشروط به همکاری شرکت راه آهن جمهوری اسلامی انجام خواهد شد.
به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، اداره راه آهن افغانستان در شبکه ایکس اعلام کرده است که، دومین قطار ترانزیتی افغانستان از مسیر ایران به مقصد ترکیه آماده ی حرکت است.
این اداره با اشاره به همکاری کشورهای همسایه افغانستان آورده است: ما علاوه بر انتقال کالاها، قلب ها را نیز به یکدیگر متصل می کنیم.
این در حالی است که، اولین قطار ترانزیتی افغانستان به مقصد ترکیه در ایستگاه شمتیغ متوقف شده است.
در خصوص این موضوع «مصطفی رضایی» مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان به ایراف گفت: پس از این که اولین قطار ترانزیتی افغانستان به ترکیه به دلیل ناهماهنگی شرکت راه آهن دو هفته در مرز شرقی کشور گرفتار شد، بر اساس دستور دفتر رئیس جمهور، وزیر راه و شهرسازی به موضوع ورود کرد.
وی افزود: همچنین نامه تعیین کننده نماینده ویژه وزارت راه و شهرسازی برای آغاز بهره برداری تجاری از محور ریلی خواف - هرات با پیگیری هایی که نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و استاندار خراسان رضوی انجام دادند، تعیین تکلیف صورت گرفت.
رضایی در ادامه توضیح داد: از این رو در روزهای جاری این قطار از نقطه صفر مرزی حرکتش را به سمت مرزهای غربی کشور برای خروج به سمت ترکیه آغاز خواهد کرد.
مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی در خصوص قطارهای ترانزیتی بعدی از افغانستان که وارد ایران می شود، مطرح کرد: بعد از تخصیص لکوموتیو کنسرسیوم برای خروج از کشور امکان حرکت قطارها است که در ادامه مشروط به همکاری شرکت راه آهن جمهوری اسلامی انجام خواهد شد.
رضایی در نهایت خبر داد که در روزهای آتی دومین قطار ترانزیتی هم وارد کشور خواهد شد.
آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید